Er stonden 50 stoelen klaar, maar er moesten gauw nog stoelen bijgezet worden voor meer belangstellenden. Sommigen hadden de film ‘Mijn Poolse opa’ uit 2019 al eerder gezien, maar kwamen nog een keertje. Want indrukwekkend blijft het. Ooit ontstond het idee toen Nederlandse studenten niet bleken te weten dat Poolse militairen dit stukje Nederland bevrijd hadden. Dat vroeg om een documentaire. En niemand minder dan Van Groesen, kleinzoon van zo’n Poolse militair, maakte dit tijdsdocument. Met ontroerende beelden uit 2004 van zijn interview met opa Michal Salewicz. “We vochten voor de vrede van de wereld,” vertelde de bevrijder. “Maar niet voor onze vrijheid.” Hij stierf een paar jaar daarna. En er zijn beelden van de reis die Van Groesen daarna maakte door Polen, Engeland en Oekraïne. Want in dat laatste land ligt opa’s geboortedorp tegenwoordig. Een dorp dat zijn opa als 17-jarige verliet en waar hij nooit meer kon terugkeren. Hij bleef in Oosterhout met zijn vrouw en hun 5 kinderen. Over de oorlog en de bittere naweeën sprak hij nog weinig.

Stratego

Zoon Waldec Salewicz, geboren in 1945, lichtte de documentaire van zijn neef toe. Hoe Polen door de machthebbers na de oorlog aan Rusland werd toebedeeld, alsof ze bezig waren met een spelletje Stratego. Toen werden zijn vader en diens strijdmakkers van de eerste Poolse Pantserdivisie door de communisten als verrader beschouwd. Zo’n 350 Polen bleven daarom hier in de omgeving. Hun gevallen kameraden worden jaarlijks herdacht, waarbij een grote delegatie uit Polen overkomt. En zij blijven komen, zei Salewicz, ook 81 jaar nadat Oosterhout is bevrijd. Ook zelf gaat hij onvermoeibaar door om het schrijnende verhaal van zijn vader op scholen te vertellen. Zodat de scholieren leren over de generaties lange impact van oorlog; vandaag de dag helaas actueler dan ooit.

CC